Το Εργαστήριο ιδρύθηκε με το Π.Δ. 211/7-7-1998 (ΦΕΚ 170/Α/16-7-1998) και στεγάζεται στο κτήριο δίπλα στο κτήριο γραφείων του Τμήματος (http://dlab.phs.uoa.gr/). Το Εργαστήριο έχει στόχο την ανάπτυξη της κατάλληλης τεχνολογίας και τεχνογνωσίας για τη συγκέντρωση, ψηφιοποίηση και ηλεκτρονική αρχειοθέτηση ιστορικών αρχείων και βιβλιοθηκών. Το φάσμα των εξειδικευμένων γνώσεων που απαιτείται για το σκοπό αυτό είναι ιδιαίτερα ευρύ. Περιλαμβάνει γνώσεις ιστορικές, φιλολογικές, γλωσσολογικές, παλαιογραφικές και βιβλιοθηκονομικές, αλλά και γνώσεις που αναφέρονται στην επιστήμη των υπολογιστών και της πληροφορικής. Ο πρωτότυπος αυτός συνδυασμός γνώσεων καθίσταται δυνατός χάρη στην παρουσία εξειδικευμένων ερευνητών στο εργαστήριο. Εξάλλου, παράλληλα με τις εργασίες που εκτελούνται στο εργαστήριο, αναπτύσσονται και μια σειρά καταλλήλων ηλεκτρονικών συσκευών και προγραμματιστικών καινοτομιών οι οποίες στόχο έχουν να διευκολύνουν τη μαζική επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων και να καταστήσουν δυνατή την παρουσίασή τους σε σύντομο χρόνο και με τις βέλτιστες ποιοτικές προδιαγραφές. Υπ' αυτές τις συνθήκες, μείζων ερευνητικός στόχος του εργαστηρίου είναι η παρουσίαση στην ακαδημαϊκή κοινότητα ενός corpus ιστορικών αρχείων και βιβλιοθηκών οι οποίες θα περιέχουν υλικό από σημαντικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας που τη στιγμή αυτή βρίσκεται διασκορπισμένο σε διάφορα σημεία του κόσμου. Η προσπέλαση του υλικού αυτού θα πραγματοποιείται μέσω κατάλληλα σχεδιασμένων λογισμικών τα οποία θα διευκολύνουν τον μελετητή στη θεματική αναζήτηση και την ερευνητική αξιοποίησή του με ποικίλους τρόπους. Τα σημαντικότερα αποτελέσματα που αναμένεται να προκύψουν από την πρόοδο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του εργαστηρίου είναι τα ακόλουθα:

• Η διάσωση και η συγκέντρωση πολύτιμων τεκμηρίων της ελληνικής ιστορίας η κατάσταση των οποίων σήμερα είναι ιδιαίτερα επισφαλής καθώς αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο φυσικής φθοράς ή καταστροφής από ποικίλες αιτίες.
• Η συστηματική ανασυγκρότηση σημαντικών ιστορικών αρχείων και συγκεντρωτική παρουσίαση του σχετικού υλικού με τη μορφή ηλεκτρονικών βιβλιοθηκών και βάσεων δεδομένων.
• Η ανάπτυξη υπηρεσιών web μέσω των οποίων οι ερευνητές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων του εργαστηρίου καθώς και η δημιουργία εξειδικευμένων εργαλείων θεματικής αναζήτησης προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε ιστορικού αρχείου.
• Η αναβάθμιση των ιστορικών σπουδών του ελληνισμού μέσω της οργανωμένης παρουσίασης του υλικού αυτού στην ακαδημαϊκή κοινότητα.

Στον ελληνικό χώρο υπάρχει μεγάλος αριθμός αρχείων που έχουν ήδη μικροφωτογραφηθεί και διατίθενται στους ερευνητές μέσω εντύπων θεματικών ευρετηρίων. Η ανάπτυξη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων μεταξύ του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Ιστορικών Αρχείων και των φορέων που διαχειρίζονται τα αρχεία αυτά θα συμβάλει αποφασιστικά στην αναβάθμιση της ιστορικής έρευνας στις αντίστοιχες θεματικές περιοχές μέσω της παραγωγής χρηστικών βάσεων δεδομένων που θα επιτρέπουν στον ερευνητή να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της ηλεκτρονικής πλοήγησης μέσα σε εξαιρετικά μεγάλο όγκο ιστορικών πληροφοριών. Για το Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης κάτι τέτοιο έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς πολλά από τα αρχεία αυτά αποτελούν τεκμήρια της δραστηριότητας μεμονωμένων επιστημόνων, πειραματικών εργαστηρίων ή ακόμα και ολοκλήρων επιστημονικών κλάδων στη διάρκεια σημαντικών ιστορικών περιόδων.

Το σημαντικότερο από τα ερευνητικά προγράμματα που εκπονήθηκαν έως σήμερα στο Εργαστήριο είναι το πρόγραμμα Ελληνομνήμων, που είχε ως στόχο τη δημιουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης φιλοσοφικών και επιστημονικών εντύπων και χειρογράφων που γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα από το 1600 μέχρι το 1821 (http://www.lib.uoa.gr/hellinomnimon/).

Διευθυντής: Καθ. Ιωάννης Χριστιανίδης